In dit blog bericht zullen wij de juridische begrippen regres en subrogatie nader uiteenzetten. Zowel subrogatie als regres ziet op de mogelijkheid intern verhaal te halen bij een medeschuldenaar. Er moet sprake zijn van hoofdelijke aansprakelijkheid voordat intern verhaal bij de medeschuldenaar mogelijk is en dus voordat zowel subrogatie als regres in beeld komen.
Het gaat immers om de gevallen waarin A een schuld heeft op B. A en C hebben een onderlinge verhouding waaruit hoofdelijke aansprakelijkheid volgt. B probeert de schuld te innen bij A, maar zonder succes. Vervolgens stapt B naar C ter voldoening van de schuld. C is gehouden om de schuld af te lossen op grond van de hoofdelijke aansprakelijkheid. C heeft gelukkig nu wel het recht om intern verhaal te halen, door middel van regres en subrogatie.
Hoofdelijke aansprakelijkheid
Zoals hierboven al kort geïllustreerd werd, houdt hoofdelijke aansprakelijkheid in dat iemand persoonlijk gedwongen kan worden om een verplichting van een ander na te komen. Wellicht zijn er zelfs meerdere schuldenaren. Eén iemand kan aangesproken worden om de schulden na te komen. Wellicht rijst bij u de vraag waarom een natuurlijk persoon zou kiezen voor hoofdelijke aansprakelijkheid nu het risico bestaat dat een schuldeiser u vraagt om de schuld te voldoen. In de praktijk komt hoofdelijke aansprakelijkheid echter geregeld voor. Zo zijn alle vennoten van een vennootschap onder firma (vof) hoofdelijk aansprakelijk voor schulden van de vof. Wanneer u wordt aangesproken door een schuldeiser, zijnde vennoot van de vof, dan dient u de vordering van de schuldeiser te voldoen.
Dit klinkt oneerlijk. Zodoende biedt de wetgever de schuldenaar die de vordering heeft voldaan de mogelijkheid tot verhaal bij de andere schuldenaren. Dit valt het beste te illustreren met een voorbeeld. De vof heeft drie vennoten en een schuld van € 9.000 bij een schuldeiser. Nu de vennoten hoofdelijk aansprakelijk zijn kan de schuldeiser kiezen op wie hij de schuld wil verhalen. De schuldeiser verhaalt de schuld waarschijnlijk op de vennoot met het meeste vermogen. De vennoot voldoet de volledige schuld van € 9.000. Op zijn beurt kan deze vennoot vervolgens de schuld verdelen onder zijn twee medevennoten middels regres.
Het gaat dus om een situatie waarin een derde als hoofdelijk medeschuldenaar is verbonden aan een vordering van de schuldeiser op de oorspronkelijk schuldenaar. De hoofdelijk medeschuldenaar zal op grond van zijn hoofdelijke aansprakelijkheid de schulden van de ander voldoen en wordt zodoende schuldeiser ten opzichte van zijn voormalige medeschuldenaar. Er zijn op dat moment twee dingen die de nieuwe schuldeiser kan doen (I) hij haalt regres bij de schuldenaars, of (II) hij subrogeert in de vordering.
Regres
Nadat de medeschuldenaar de vordering heeft voldaan, ontstaat er een regresvordering ten opzichte van de andere schuldenaars volgens artikel 6:10 BW. Hoofdelijke schuldenaren zijn ieder voor het evenredige gedeelte van de schuld dat hun aangaat aansprakelijk. Terugkomend op het voorbeeld van de vennootschap betekent dit dat vennoot A een regresvordering op vennoten B en C heeft ter waarde van € 6.000,-. Er zijn namelijk drie vennoten die hoofdelijk aansprakelijk zijn. Zodoende zou iedere vennoot € 3.000,- moeten bijdragen aan de voldoening van de gehele vordering. Volledigheidshalve stel ik dat hier ook de bijkomende kosten, zoals de wettelijke rente en andere kosten ter voldoening van de vordering, verrekend mogen worden onder de schuldenaars onderling.
Subrogatie
De tweede verhaalsmogelijkheid betreft subrogatie. Hierbij neemt de medeschuldenaar als het ware de vordering volledig over. De rechten van de schuldeiser jegens de medeschuldenaren en jegens derden krachtens subrogatie gaan voor dit meerdere op die schuldenaar over, telkens tot ten hoogste het gedeelte dat de medeschuldenaar of de derde aangaat in zijn verhouding tot die schuldenaar.
De verschillen
Deze twee verhaalsmogelijkheden lijken hetzelfde. Er zijn echter twee grote verschillen. Ten eerste vindt subrogatie slechts plaats voor het voldoen van de schuld. Dit betekent dat de (voor het verhaal gemaakte) kosten niet mee subrogeren. Daar waar men bij regres recht heeft op de wettelijke rente en de bijkomende kosten van verhaal, heeft men bij subrogatie geen recht op deze extra kosten. Zodoende lijkt regres de verhaalsmogelijkheid vollediger in te vullen.
Het tweede grote verschil betreft de overname van de vordering. Zoals gesteld wordt de gehele vordering gesubrogeerd. Dit betekent dat bijvoorbeeld ook zekerheidsrechten mee over gaan naar de medeschuldenaar. Dit is vooral voordelig wanneer blijkt dat de schuldenaar geen liquide middelen heeft om de vordering te voldoen en er dus een andere vorm van verhaal zal worden gezocht.
Stelt u zich weer voor dat er sprake is van de vof met vennoten A, B en C. A voldoet de vordering ter waarde van € 9.000,- aan de schuldeiser. A is op de hoogte van de financiële positie en weet dat B de vordering van € 3.000,- terug kan betalen. Jegens hem blijft de regresvordering liggen nu hij weet dat de gehele vordering, dus met bijkomende kosten, voldaan kan worden.
C heeft financiële moeilijkheden en kan de vordering van € 3.000,- niet voldoen. A subrogeert in de rechten van de voormalige schuldeiser. Op deze manier heeft A meer zekerheid met betrekking tot de voldoening van de vordering, nu hij door subrogatie nevenrechten verwerft.
Kortom wordt er bij subrogatie in de rechten van de schuldeiser getreden. Alle rechten die de schuldeiser had op de schuldenaar, worden door de vennoot overgenomen bij voldoening van de schuld. Dat houdt in dat zekerheden als pand- en hypotheek mee worden overgedragen. Voor nu laten wij de gunstigere verhaalsmogelijkheden wegens deze zekerheden buiten beeld.
Daarnaast komt subrogatie vaak voor bij verzekeringsmaatschappijen. Bijvoorbeeld in het geval van een auto-ongeluk. De schade wordt dan vergoed door de schadeverzekering. De verzekering doet een uitkering en neemt in ruil daarvoor de vordering op de veroorzaker over. Dit is een vorm van subrogatie. De verzekering heeft de volledige vordering, met alle bijbehorende rechten en plichten, overgenomen.
Conclusie
Regres en subrogatie zijn twee verhaalsmogelijkheden in een interne rechtsverhouding, zoals bijvoorbeeld bij hoofdelijke aansprakelijkheid. Het voordeel van regres is dat men recht heeft op voldoening van de vordering en de bijkomende kosten. Het nadeel is dat men bij een schuldenaar zonder vermogen de vordering niet zal kunnen voldoen. Om die reden is er de tweede verhaalsmogelijkheid: subrogatie. Bij subrogatie kan men rekenen op de zekerheidsrechten en de daaruit voortvloeiende voordelen die bij de vordering horen. Zodoende kan men hoop koesteren om alsnog de gehele vordering te verhalen.
Meer weten?
Heeft u vragen over regres, subrogatie of andere overname van vorderingen? Neem dan contact op met één van onze advocaten.