Of u nu optreedt als consument of in de hoedanigheid van een rechtspersoon, met algemene voorwaarden krijgen we allemaal te maken. Een consument of rechtspersoon raakt al snel gebonden aan de algemene voorwaarden van de gebruiker. Het kan dus goed van pas komen om te weten hoe die gebondenheid precies werkt, en in welke gevallen een beding uit de algemene voorwaarden buiten toepassing gelaten kan worden.
Wanneer bent u gebonden aan algemene voorwaarden?
Algemene voorwaarden zijn door een onderneming opgesteld met het doel om onderdeel te worden van (toekomstige) overeenkomsten. Degene die de algemene voorwaarden hanteert, wordt de gebruiker genoemd. De partij waarmee de gebruiker van algemene voorwaarden een verbintenis aangaat, wordt de wederpartij genoemd. Algemene voorwaarden worden vrijwel altijd door de wederpartij aanvaard zonder dat deze daar (bewust) uitdrukkelijk mee instemt. In de wet staat dat een wederpartij ook aan de algemene voorwaarden is gebonden als bij het sluiten van de overeenkomst de gebruiker begreep of moest begrijpen dat zij de inhoud daarvan niet kende.
De wederpartij raakt dus bijna automatisch gebonden aan de algemene voorwaarden, tenzij zij bezwaar maakt tegen de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden. Ook als de wederpartij de algemene voorwaarden niet heeft gelezen, raakt zij er gebonden aan. In de praktijk komt het er al gauw op neer dat u als wederpartij bent gebonden aan de algemene voorwaarden op het moment dat u met de gebruiker een overeenkomst sluit.
Kan ik als wederpartij de algemene voorwaarden aanvechten?
Ondanks de snelle gebondenheid aan de algemene voorwaarden, heeft de wederpartij een aantal opties om de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden aan te vechten. Ten eerste zijn de algemene voorwaarden vernietigbaar indien de gebruiker aan de wederpartij niet een redelijke mogelijkheid heeft geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Dit wordt de informatieplicht van de gebruiker genoemd. De gebruiker heeft namelijk de wettelijke verplichting om zijn algemene voorwaarden kenbaar te maken aan de wederpartij, alvorens de overeenkomst wordt gesloten. Op de gebruiker van de algemene voorwaarden ligt de verplichting om het initiatief te nemen aan zijn wederpartij een mogelijkheid te bieden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Het moet voor de wederpartij duidelijk zijn welke voorwaarden van toepassing zijn en de wederpartij moet eenvoudig kennis kunnen nemen van de inhoud. Het volstaat niet dat de algemene voorwaarden ergens op de website van de gebruiker staan en dat de consument deze met een zoekopdracht zou kunnen vinden.
Ten tweede kunnen algemene voorwaarden worden vernietigd indien ze onredelijk bezwarend zijn voor de wederpartij. In de wet is de zogenaamde zwarte en grijze lijst opgenomen. Deze lijsten geven een opsomming aan bedingen die onredelijk bezwarend voor de wederpartij (kunnen) zijn. Verschil tussen beiden is dat een beding op de zwarte lijst automatisch als onredelijk bezwarend wordt beschouwd waardoor weerlegging ervan door de gebruiker niet mogelijk is, terwijl een beding op de grijze lijst wordt vermoed onredelijk bezwarend te zijn. Dat laatste betekent dat de gebruiker nog de mogelijkheid heeft om tegenbewijs aan te bieden.
Bij onrechtmatige bedingen op de zwarte lijst kunt u denken aan een beding dat de wederpartij geheel en onvoorwaardelijk het recht ontneemt de door de gebruiker toegezegde prestatie op te eisen of een beding dat de aan de wederpartij toekomende bevoegdheid tot ontbinding uitsluit of beperkt.
Let wel op: de wederpartij kan de algemene voorwaarden op grond van de grijze/zwarte lijst alleen vernietigen indien hij een natuurlijk persoon is die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf. Een consument dus. Als de wederpartij een onderneming is, kan geen beroep op deze vernietigingsgrond worden gedaan. Hier bestaat dan weer de uitzondering op dat sommige kleine ondernemingen toch een beroep op de zwarte/grijze lijst kunnen doen indien bijvoorbeeld de overeenkomst niet noemenswaardig van een consumententransactie valt te onderscheiden. Hierbij kan worden gedacht aan kleine verenigingen of stichtingen, maar ook aan overeenkomsten die buiten het gebied van de professionele activiteit van de wederpartij liggen. Dit wordt de reflexwerking van de zwarte/grijze lijst genoemd.
Meer weten?
Mocht u vragen hebben over algemene voorwaarden of het contractenrecht in het algemeen, neem dan gerust contact op met één van onze advocaten.